Persbericht – Op 6 mei 2022 wordt het gedenk- en wandelpark ‘t Olde Kerkhof in Gendringen een uniek monument onthuld ter nagedachtenis aan meer dan 500 oorlogsslachtoffers (burgers en militairen) uit de vroegere gemeenten Gendringen en Wisch, die zijn omgekomen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit gebeurt op initiatief van de stichting “de Moezekottel” in samenwerking met de huidige gemeente Oude IJsselstreek. De onthulling van het monument zal worden verricht door enkele buitenlandse nabestaanden.
Het monument draagt de naam “Opdat wij niet vergeten”.
De herinnering aan de gevallenen en andere slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog moet levend worden gehouden en de geschiedenis moet worden doorverteld om herhaling te voorkomen. Met deze gedachten in het achterhoofd is in 2020 het boek met de titel “Opdat Wij Niet Vergeten” uitgegeven, waarin specifiek de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog in de gemeenten Gendringen en Wisch (de huidige gemeente Oude IJsselstreek) en de bevrijding in 1945 wordt beschreven.
Het begon allemaal bij amateurhistoricus Maarten Koudijs. Hij raakte gefascineerd door de achtergrondverhalen van een vliegtuigcrash in Ulft, toen hij zoekend met een metaaldetector overblijfselen vond. Dat heeft geleid tot meer onderzoeken naar alle crashes in wat nu Oude IJsselstreek heet. Op de plek van iedere crash zijn informatieborden verschenen waar beknopt het verhaal staat over de gebeurtenissen op die locatie. Door de grote hoeveelheid informatie, veelal nog nooit gepubliceerd, aangevuld met steeds nieuwe informatie van Maarten Koudijs, ontstond toen de gedachte om alle historie in boekvorm uit te geven. Uiteindelijk leidde dat vervolgens weer tot de wens om een monument op te richten ter herinnering aan de vele slachtoffers.
Een monument OPDAT WIJ NIET VERGETEN
Het had een fantastisch herdenkingsjaar moeten worden in 2020, 75 jaar vrijheid, echter Covid zette de gehele wereld in brand. Daardoor werden alle geplande herdenkingen afgelast. Vele bevrijders hadden nog graag een laatste maal hun kameraden willen bezoeken en eren op hun laatste rustplaats. Zij vergeten het nooit.
Als gevolg van vele eerdere bezoeken uit Engeland en Canada kwam de vraag of er niet een monument in Gendringen opgericht kon worden ter nagedachtenis aan de omgekomenen.
Met een burgerinitiatief van de samenstellers van het genoemde boek werden de mogelijkheden hiertoe onderzocht.
Binnen de Stichting “De Moezeköttel” werd een werkgroep geformeerd met de opdracht een monument te ontwerpen en te (laten) bouwen dat recht doet aan de vele slachtoffers van het oorlogsgeweld in (meer dan 500) die omgekomen zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog tussen 1940 en 1945 in de vroegere gemeenten Gendringen en Wisch.
Nu na 77 jaar, op 6 mei 2022 gaan we, met een eervolle en respectvolle herdenking een uniek monument onthullen in het culturele erfgoed het “Gedenk- en Wandelpark ’t Olde kerkhof” in Gendringen. Dit doen we om gemeenschappelijk onze vrijheid te vieren en ons respect te tonen en eer te bewijzen aan hen die hun leven hebben gegeven voor onze vrijheid.
Het is een voor Nederland uniek monument, omdat de namen van ALLE slachtoffers worden vermeld, van bemanningen van gecrashte vliegtuigen en gesneuvelde geallieerde en Duitse militairen tijdens de bevrijding en van de vele burgerslachtoffers uit Gendringen en Wisch.
Het unieke hierbij is ook dat dit een (lands) grensoverschrijdende herdenking zal zijn waarbij ook de Duitse slachtoffers worden herdacht, die tijdelijk in een veldgraf in Gendringen en Wisch hebben gelegen,. (Zij zijn inmiddels overgebracht naar de Duitse Begraafplaats in Ysselsteyn). Ook de Duitse bewoners in dit grensgebied worden herdacht vanwege hun actieve rol in het onderbrengen van en hulp bij de vlucht van de Nederlandse dwangarbeiders in Rees en arbeiders voor de organisatie Todt aan het einde van de bezetting en daarna.
In totaal meer dan 500 burgers en militairen zijn hierbij om het leven gekomen in de periode 1940 – 1945:
- Nederlandse Militairen (uit Gendringen en Wisch) tijdens de bezetting mei 1940 op de Grebbeberg en elders in de wereld;
- Burgers uit Wisch;
111 Burgers uit Gendringen
30 Nederlandse burgers van de werkkampen in Rees;
46 gefusilleerde burgers van Rademakersbroek;
12 Burgers werkzaam voor Organisatie TODT;
40 Canadese militairen en Vliegtuigbemanningen;
44 Engelse militairen en vliegtuigbemanningen;
167 Duitse Militairen gedurende de bezettingstijd;
1 Iers lid van een vliegtuigbemanning vliegend voor RAF; (Royal Air Force)
1 Australisch lid van een vliegtuigbemanning vliegend voor RAF; (Royal Air Force)
2 Nieuw-Zeelandse bemanningsleden vliegend voor RAF; (Royal Air force)
1 Amerikaanse Spitfire piloot vliegend voor RCAF. (Royal Canadian Air Force)
Het monument
De plaats waar het monument zal verrijzen is op de hoek van de Walseweg en Wiekenseweg in Gendringen in het daar gelegen Gedenk- en wandelpark “’t Olde Kerkhof”, precies aan de route die de Canadezen volgden, toen Gendringen werd bevrijd.
Het Oorlogsmonument “Opdat Wij Niet vergeten” staat op een grote betonnen fundering en bestaat uit een groot vierkant vlak (3 x 4 meter) van Corten staal van 10 mm dikte dat op een speciale manier is geperforeerd. Daardoor ontstaat een voorstelling van de Grotestraat in Gendringen in oorlogstijd met op de voorgrond een beeld van een Canadese militair en een Lancaster bommenwerper. Op de betonnen grondplaat komt een tekst in staal: Gendringen 1940 – 1945. Een informatie paneel komt bij het monument te staan. De inhoud van dit informatie paneel bestaat veelal uit de informatie in het boek “Opdat Wij Niet vergeten”. Deze informatie is direct gekoppeld aan de website www.OWNV.nl
Motivatie
We kennen allemaal onze geschiedenis. De bevrijders kwamen uit het zuiden en westen van ons land. Daar werd en wordt ruim aandacht aan besteed, zoals de bevrijding van Zeeland en het westen van Noord Brabant: “De slag om de Schelde”. Ongeveer tegelijkertijd werd Market Garden ontplooid met aanvallen op bruggen in Eindhoven, Nijmegen en Arnhem. Daarna werd “de slag in het Reichswald” gestart met “Operatie Veritable”, met als doel de Rijn over te steken tussen Wesel en Emmerich (Duitsland). Toen dat gebeurd was stopte het verhaal van de bevrijding in onze vaderlandse geschiedenis.
Alleen lokale historici en oudheidkundige verenigingen ontrafelden de geschiedenis van de bevrijding van hun regio, stad of dorp. Dit deden ze door het uitspitten van vele archieven, in binnen- en buitenland, wat een zeer moeilijke en tijdrovende bezigheid was. Er werden lokale boekwerken uitgegeven die natuurlijk zeer interessant waren voor de lokale bevolking. De verhalen werden wel in de familie besproken. Maar kwamen ook niet verder dan de voordeur.
Als werkgroep “Opdat Wij Niet Vergeten” wilden we daar wat aan doen, namelijk, het ontsluiten van de geschiedenis van deze speciale periode. In het kader van de bevrijding van de Achterhoek en met name ook het gehele grensgebied ten noorden en zuiden, de grens met Duitsland. We wilden de verhalen vertellen over dwangarbeiders en tewerkgestelden in het kader van organisatie TODT; over de talrijke gesneuvelden bij de bevrijding van deze werkkampen en het kleine dorpje Bienen (Duitsland); over de gefusilleerde verzetshelden van Rademakersbroek en de negen vliegtuig crashes in de regio. Maar ook wilden we de vele burgerslachtoffers eren uit de oorlogsjaren en tijdens de bevrijding. Daarbij horen ook mooie verhalen, zoals het verlenen van hulp aan deze dwangarbeiders in Duitsland en Nederland door de lokale boeren in dit grensgebied, waarbij we ook de “Achterhoekers” niet mogen vergeten die de vluchtroutes voor de vliegtuigbemanningen onderhielden en daarmee vele levens hebben gered. Met recht een (lands) grensoverschrijdend project.
Hoe actueel is het om in de huidige wereld stil te staan bij oorlog en geweld. De werkgroep heeft niet, zoals vrijwel niemand, voorzien hoe Europa tot puin wordt geschoten op dit moment. Eens te meer reden om stil te staan bij ons verleden. Opdat wij niet vergeten. Het belang wordt dagelijks bewezen.
Het laat zich raden dat een dergelijk monument een flinke investering vergt. Zeker ook door alle neven activiteiten, waaronder als meest in het oog springende het ontwikkelingen en beschikbaar stellen van lesmateriaal voor de groepen 7 en 8 van de basisschool. Sponsoring wordt dan ook op hoge prijs gesteld.
Als projectgroep willen wij U vragen om dit prachtige en mooie project opdat zij niet worden vergeten te steunen, door een bijdrage in uw medium op te nemen. Natuurlijk zijn wij ook bereid om meer te vertellen en toe te lichten. Er is veel kennis over wat zich in de betreffende periode in deze streek heeft afgespeeld.
Contactpersoon werkgroep Opdat Wij Niet Vergeten
Gerard Hendriks (projectleider)
Mail: [email protected]
Tel: +31 (0) 6-1270 8423
Secretariaat werkgroep Opdat Wij Niet Vergeten
Jacques Ploeger
Mail: [email protected]
Tel: +31 (0) 06-53455789
Contact persoon Gemeente Oude IJsselstreek
Marcia Leijen (PR & Media)
Mail: [email protected]
Tel: 0315-292292
Stichting de Moezeköttel is een culturele ANBI stichting.
www.ownv.nl
https://moezekottel.nl/
IBAN NL 29 RABO 0143 1384 56
Dit persbericht is ingestuurd door: de Moezeköttel